Tip:
Highlight text to annotate it
X
เอมิลี่ ดิคเคนสัน กล่าวไว้เมื่อร้อยกว่าปีที่แล้ว
ว่าไม่มีเรือลำใดเป็นดั่งหนังสือ ที่จะพาเราท่องไปในดินแดนห่างไกล
และมันเป็นความจริง
เมื่อเราหยิบหนังสือขึ้นมา เปิดทีวี หรือชมภาพยนตร์
เรากำลังล่องไปในกระแสของเรื่องราว สู่โลกแห่งจินตนาการ
และเมื่อเราถึงฝั่ง บนชายฝั่งนั้นมีทั้งเรื่องใหม่และคุ้นเคย
เรื่องแปลกได้อุบัติขึ้น
เมื่อก้าวขึ้นฝั่ง เราถูกทำให้เปลี่ยนไป
เราไม่ได้ย้อนรอยผู้แต่งหรือตัวละครที่เราติดตามมาที่นี่
ไม่เลย แต่เราออกก้าวเดินเป็นกิโลฯ ในรองเท้าของเขาแทน
นักวิจัยด้านจิตวิทยา ประสาทวิทยา พัฒนาการเด็ก และชีววิทยา
ในที่สุดก็เริ่มที่จะได้รับหลักฐาน ที่จับต้องได้ทางวิทยาศาสตร์
ซึ่งแสดงถึงสิ่งที่นักเขียนและนักอ่านรู้อยู่เต็มอก
เรื่องราวมีความโดดเด่น ที่จะเปลี่ยนมุมมองของคน
นักวิชาการได้ค้นพบหลักฐานยืนยันว่า เรื่องราวกำหนดวัฒนธรรม
และสิ่งที่เราเชื่อเกี่ยวกับชีวิตจำนวนมาก ไม่ได้มาจากข้อเท็จจริง
แต่มาจากเรื่องเล่าขาน มาจากความคิดของเราเอง
เกี่ยวกับชนชั้น การแต่งงาน และแม้แต่เรื่องเพศ
ก็เป็นเรื่องค่อนข้างใหม่ และคตินิยมซึ่งรับมาอย่างรวดเร็วเหล่านี้
ได้ถูกทบทวนในช่วงศตวรรษที่ 18 และเขียนขึ้นใหม่ในนวนิยายยุคแรกๆ
ลองนึกถึงโลกที่ชนชั้น เป็นตัวกำหนดคุณค่าของคน ไม่ใช่การทำงานหนักดูสิ
โลกที่สตรีเพศเป็นแค่ ภาคหนึ่งของบุรุษเพศที่ดื้อดึง
โลกที่การแต่งงานเพราะความรัก เป็นแค่ความคิดในนิยาย
นั่นแหละ คือโลกที่นวนิยายเรื่องพาเมลา ของ ซามูเอล ริชาร์ดสัน ได้ถือกำเนิดขึ้นเป็นครั้งแรก
นิยายรักของริชาร์ดสัน มีตัวละครหลักเป็นหญิงรับใช้ที่ยากจน
ผู้ซึ่งมีความเหนือกว่าคู่ที่ อยู่ในชนชั้นสูงกว่าทั้งสมองและความดี
หนังสือเล่มนี้ ท้าทายความผกผันของขนบธรรมเนียม
ก่อให้เกิดความสับสนอลหม่านได้พอสมควร
พื้นที่ข่าวสำหรับพาเมลานั้น มากกว่าข่าวของรัฐสภาเสียอีก
มันก่อกำเนิดการถกเถียงที่รุนแรง และนวนิยายตอบโต้หลายเรื่อง
อนึ่ง สำหรับคนที่รับไม่ได้กับเรื่องพาเมลา
มีคนอื่นๆอีกมากที่กระหาย จะเข้าสู่โลกใบใหม่แห่งนวนิยายนี้
หนังสือยอดฮิต และงานเขียนที่สืบเนื่องมาเล่มอื่นๆ
สาวทรงเสน่ห์ ความรักของเจน แอร์ และแม้แต่ แวมไพร์ ทไวไลท์
ล้วนแต่แบ่งปันเรื่องราวซ้ำๆกัน และสอนบทเรียนคล้ายๆกัน
ซึ่งตอนนี้กลายเป็นธรรมเนียมปฏิบัติ และเป็นเรื่องธรรมดา
นวนิยายยังช่วยกำหนดจิตใจในลักษณะที่คล้ายคลึงกัน
ให้กับผู้นำทางความคิดในประวัติศาสตร์
นักวิชาการบางท่านกล่าวว่า ทฤษฎีวิวัฒนาการของดาร์วิน
เป็นหนี้บุญคุณอย่างสูงกับโครงเรื่องที่เขาอ่านและหลงไหล
ทฤษฎีของเขาให้ความสำคัญกับ ความฉลาด
ความว่องไว และการปรับตัว - ทุกคุณสมบัติที่ตัวเอกควรมี
ไม่ว่าคุณจะกำลังอ่านแฮรี่ พ๊อตเตอร์ หรือ แรงใจและไฟฝัน
คุณกำลังอ่านโครงเรื่องที่ให้แรงบันดาลใจกับดาร์วิน
อย่างไรก็ดี ผลการศึกษาเร็วๆนี้แสดงให้เห็นว่า ทฤษฎีของเขาอาจจะไม่ใช่เรื่องทั้งหมด
ประสาทสัมผัสของการเป็นวันแมนโชว์ หรือเผ่าพันธุ์เดียว
ที่จะท้าทายโลก อาจจะผิดก็ได้
แทนที่จะแข่งขันกันอย่างต่อเนื่อง
เพื่อจะเป็นตัวเอกที่โดดเดี่ยวในเรื่องของเราเอง
เราอาจจะเป็นสมาชิกของการผจญภัยร่วมกันแทน
เหมือนฮอบบิท มากกว่าจะเป็นแฮรี่
บางครั้งแน่นอนว่ารองเท้าที่เราสวมเดิน อาจจะเปื่อยยุ่ยไปได้
แต่ในที่สุด เราก็ไม่ได้เดินทางแค่กิโลฯเดียว ในรองเท้าของเจน ออสเทน หรือ มาร์ค เทวน
เราเดินเป็นระยะทางไกลแสนไกลด้วยรองเท้าคู่นั้น
นี่ไม่ได้บอกนะว่า เราไม่ควรอ่านและเริงใจไปกับนิยายคลาสสิค
เราควรเดินทางไปกับดิคเคนส์
ให้พิพสอนเราว่าเราควรคาดหวังอะไรจากตัวเอง
พูดคุยกับออสเทน และอลิซาเบธ เรื่องของความผยองและอคติของเราเอง
เราควรล่องแพไปกับเทวนในแม่น้ำมิสซิสซิปปี
แล้วให้จิมแสดงให้เราดูว่าการทำตัวดีเป็นอย่างไร
แต่ในการเดินทางของเรา เราควรจำไว้ด้วยว่า
ภูมิประเทศเปลี่ยนไป เราเริ่มหาซื้อรองเท้า
ที่ถูกประดิษฐ์สำหรับเดินในดินแดนใหม่
ลองดูแคทนิส เอเวอร์ดีน และการต่อสู้ของเธอกับแคปิตอลเป็นตัวอย่าง
เกมล่าชีวิต จะชี้นำเราให้คิดถึง ระบบทุนนิยมในวิถีใหม่ได้หรือไม่
มันจะสอนบทเรียนเรา ให้ไม่ควรยึดถือตนเองเหนือกลุ่มได้หรือ
อัคลี่ จะสะท้อนอันตรายของ การแสวงหาการมีรูปร่างสมบูรณ์แบบ
และอนุญาตให้สื่อเป็นผู้ชี้นำว่า อะไรคือความสวย ได้หรือไม่
แล้วซีเคอร์จะย่างเหยียบลงไปในเรื่องของภาวะโลกร้อนไหม
การดิ้นรนเพื่อความอยู่รอดของโตคโล
คัลลีค, ลูซ่า และหมีตัวอื่นๆ จะสร้างบทเรียนให้เข้าใจสัตว์
และพื้นที่ของเราในโลกของมันไหม
อนาคตเท่านั้นที่จะบอกเราได้ว่า เรื่องราวไหนจะเกี่ยวข้องกับจินตนาการของเรา
เรื่องราวไหนจะสร้างความเชื่อที่เราจะทำในวันพรุ่งนี้
แต่ข่าวดีก็คือ
มีเรื่องราวใหม่ให้ลองเข้าไปเสี่ยงทุกวัน
เรื่องใหม่ที่ให้สัญญาว่า จะมีอิทธิพล จะสร้าง และจะจุดประกายให้เกิดความเปลี่ยนแปลง
เรื่องราวที่คุณอาจจะเขียนขึ้นได้ด้วยตนเอง
เพราะงั้นผมคิดว่า คำถามสุดท้ายก็คือ
เรื่องไหนล่ะ ที่คุณจะลองเป็นเรื่องต่อไป