Tip:
Highlight text to annotate it
X
ลองมองออกไปนอกหน้าต่าง
ตอนนี้ฤดูอะไรแล้วนะ
คุณรู้ได้อย่างไร
เป็นไปได้ว่า ดูเอาจากต้นไม้ใบหญ้า
และสังเกตรายละเอียดเกี่ยวกับใบของมัน
และคะเนเอาจากปริมาณแสงแดดข้างนอกนั่น
การสังเกตช่วงเวลาของปรากฎการณ์ทางชีววิทยา
ที่มีความสัมพันธ์ต่อการเปลี่ยนแปลของฤดูและสภาพอากาศ
เรียกว่า "ชีวภูมิอากาศวิทยา" (phenology)
เมื่อคุณสังเกตเห็นหน่อของดอกเดฟโฟดิวแทงทะลุหิมะ
และคุณก็คิดว่า ฤดูใบไม้ผลิกำลังจะมาแล้ว
คุณกำลังใช้ ชีวภูมิอากาศวิทยา
เมื่อคุณเห็นใบไม้เปลี่ยนสีจากเขียวเป็นแดง
และเห็นพวกนกอพยพบินผ่านไป
และคุณก็นึกได้ว่า ฤดูร้อนกำลังจะผ่านไป ฤดูหนาวกำลังจะมา
คุณกำลังใช้ ชีวภูมิอากาศวิทยา
มันแปลตามตัวศัพท์ได้ว่า "ศาสตร์แห่งการปรากฎ"
ฟิโนโลจี มาจากศัพท์ภาษากรีก
"ฟิโน" แปลว่า แสดง หรือ ปรากฎ
และ "โลกอส" แปลว่า ศึกษา
มนุษย์เราพึ่งพาศาสตร์นี้
มาตั้งแต่สมัยเรายังเป็นนักล่า และนักเก็บของป่า
เราสังเกตการเปลี่ยนของฤดูกาล
เพื่อที่จะทราบว่า เมื่อไรควรทำการเพาะปลูกหรือเก็บเกี่ยวอาหาร
และเมื่อไรที่ควรติดตามสัตว์ที่อพยพ
นักวิทยาศาสตร์สังเกตและบันทึกการเปลี่ยนของฤดูกาลตามธรรมชาติ
และมองหารูปแบบของจังหวะเวลา ในเหตุการณ์ที่เกิดตามฤดูกาล
จังหวะเวลาของสัญญาณทางธรรมชาตินี้ คงเส้นคงวาเสมอมาจนถึงเมื่อไม่นานมานี้
อุณหภูมิของโลกที่เพิ่มสูงขึ้นกำลังทำให้ จังหวะของธรรมชาติเคลื่อนไป
วันผลิตา คือวันที่ต้นไม้หรือพืชจะผลิตาใบหรือตาดอก
ถูกเลื่อนให้เกิดเร็วขึ้นในพืชบางชนิด
ทุกๆ หนึ่งองศาเซลเซียสที่เพิ่มขึ้น
การผลิเกิดเร็วขึ้นกว่าปกติห้าวัน
ความแตกต่างในจังหวะนี้ไม่ได้ส่งผลกระทบต่อพืชเท่านั้น
แต่ยังมีผลต่อแมลงและนกที่ต้องพึ่งพาพืชพวกนี้เป็นอาหารด้วย
ตัวอย่างเช่น ต้นโอ๊คในป่าอาร์นฮัม ในประเทศเนเธอแลนด์
ขณะนี้มีวันผลิตาเร็วกว่าเดิมสิบวัน
เมื่อเปรียบเทียบกับเมื่อยี่สิบปีก่อน
ใบโอ๊คที่เป็นอาหารอันโอชะของเหล่าหนอนผีเสื้อฤดูหนาว
เพื่อที่จะเอาชีวิตรอด หนอนผีเสื้อก็ปรับตัว
ให้เข้ากับจังหวะที่เปลี่ยนไปของต้นไม้
และขณะนี้ พวกมันออกจากไข่เร็วกว่าเดิม 15 วัน
แต่ นกจับแมลงที่อพยพนั้น
ปรับตัวได้ไม่ดีเท่าไร
นกพวกนี้ชอบที่จะเลี้ยงลูกๆ ของมันด้วยหนอนผีเสื้อฤดูหนาว
ตอนนี้หนอนผีเสื้อพวกนี้ออกจากไข่เร็วกว่าเดิม
แต่ไม่ใช่ลูกนกพวกนี้
ความล่าช้านี้ทำให้พวกนกสูญเสียแหล่งอาหาร
ประชากรของนกจับแมลงมีจำนวนลดลง
มากถึง 90% ในบางพื้นที่
การเปลี่ยนแปลงที่ดูเหมือนจะเป็นเหตุการณ์ธรรมดาๆ
เช่นการผลิใบ
มีผลกระทบที่สั่นสะเทือนสายใยอาหารไปทั้งระบบ
การผลิดอกออกใบก่อนกำหนดยังมีผลกระทบต่อเศรษฐกิจด้วย
ดอกซากุระอันเลื่องชื่อแห่งกรุงวอชิงตัน ดี.ซี.
ออกดอกเร็วกว่าแต่เดิมถึงห้าวัน
ด้วยเหตุที่ว่าดอกไม้ผลิเร็วขึ้น
พวกมันจึงร่วงเร็วกว่าเดิมด้วย
นำความหงุดหงิดมายังนักท่องเที่ยวนับพัน
ผู้มาเยือนงานเทศกาลดอกซากุระ
วงโยธวาธิตนักเรียนมัธยมวางแผน
มาตลอดทั้งปีที่จะเข้าร่วมขบวนแห่
และทำการแสดง ที่ลอบร้อมไปด้วยยอดไม้สีขาวสุดอลังการ
ช่างน่าผิดหวัง เมื่อพวกเขาเห็นแต่ ต้นไม้
แทนที่จะได้เห็นดอกซากุระอันเลื่องชื่อ
ต้นไม้และสัตว์ตอบสนองต่อแสงตามธรรมชาติและอุณหภูมิ
อุณหภูมิที่เพิ่มสูงขึ้นทำให้ต้นไม้ผลิออกเร็วกว่าแต่ก่อน
และทำให้จังหวะของมันไม่สัมพันธ์กับแมลงและนก ที่อยู่ในสายใยอาหาร
ดังนั้น คราวหน้าถ้าคุณมองออกไปนอกหน้าต่าง
และสังเกตว่าตอนนี้ฤดูอะไร
คุณอาจถูกหลอกโดยต้นไม้ที่กำลังผลิดอก
คิดถึง ชีวภูมิอากาศวิทยา
และคิดด้วยว่า คุณจะมีบทบาทอย่างไร ที่จะชะลอภาวะอากาศแปรปรวนนี้